पुण्यात ४०० ते ५०० किलो मोरपिसांचा साठा जप्त; उत्तर प्रदेशातील ११ जण अटकेत

काजल भुकन
पुणे, ०४/०७/२०२५:: पुणे वनविभागाने मोरपिसांच्या अवैध व्यापारावर मोठी कारवाई करत अंदाजे ४०० ते ५०० किलो मोरपिसांचा साठा जप्त केला असून उत्तर प्रदेशातील ११ जणांना अटक करण्यात आली आहे. ही कारवाई पुण्यातील दगडूशेठ गणपती मंदिर परिसरात अवैधरित्या मोरपिसांची विक्री होत असल्याची गुप्त माहिती मिळाल्यानंतर करण्यात आली.

सदर माहितीवरून वनपरिक्षेत्र अधिकारी मनोज बरबोले व चव्हाण यांच्या नेतृत्वाखाली वनविभागाच्या पथकाने तत्काळ कारवाई करत संबंधित व्यक्तींना ताब्यात घेतले. जप्त करण्यात आलेला मोरपिसांचा साठा सेनापती बापट रस्त्यावरील वनविभागाच्या कार्यालयात हलविण्यात आला.

पुणेकर न्यूज शी बोलताना वनअधिकाऱ्यांनी सांगितले की, सर्व आरोपी उत्तर प्रदेशातील रहिवासी असून मोरपिसांच्या अवैध व्यापारातील एका मोठ्या साखळीचा भाग असल्याचा प्राथमिक अंदाज आहे. या प्रकरणाचा तपास सहाय्यक वनसंरक्षक मंगेश ताटे यांच्या मार्गदर्शनाखाली सुरू आहे.

या आरोपींवर वन्यजीव संरक्षण अधिनियम, १९७२ अंतर्गत गुन्हा नोंदवण्यात आला आहे. या अधिनियमानुसार मोर व त्याचे कोणतेही अवयव – जसे की पिसे – गोळा करणे, विकणे किंवा साठवणे हे कायदेशीर गुन्हा ठरतो. मोर हा भारताचा राष्ट्रीय पक्षी असून तो अनुसूची-१ (Schedule I) अंतर्गत संरक्षित आहे.

“ही मोठ्या प्रमाणावर अवैध व्यापाराची गंभीर घटना आहे,” असे वनअधिकारी मनोज बरबोले यांनी सांगितले. “मोरपिसांचा वापर धार्मिक पूजेत, सजावटीत आणि अंधश्रद्धेमुळे मोठ्या प्रमाणावर होतो. परंतु अनेकांना याची जाणीव नाही की मोरपिसांची खरेदी-विक्री देखील भारतीय कायद्यानुसार गुन्हा आहे.”

मोर नैसर्गिकरीत्या आपली पिसे गाळतो, हे खरे असले तरी अवैध व्यापार करणारे लोक मोरांना जखमी करणे किंवा मारणे हे प्रकार करून मोठ्या प्रमाणावर पिसे गोळा करतात, असे अधिकाऱ्यांनी स्पष्ट केले. त्यामुळे मोराच्या अस्तित्वाला धोका निर्माण झाला असून काही भागांत त्यांच्या संख्येत घट झाली आहे.

वनविभागाने नागरिकांना मोरपिसांची खरेदी-विक्री टाळण्याचे आवाहन केले आहे. “ही कायद्यानुसार शिक्षा होण्यासारखी कृती आहे,” असे एका अधिकाऱ्याने सांगितले. “धार्मिक किंवा सजावटीच्या हेतूने केली गेली तरी ही विक्री राष्ट्रीय पक्ष्याच्या रक्षणाला बाधक ठरते.”

नागरिकांनी सावध राहून कोणतीही संशयास्पद वन्यजीव वस्तूंशी संबंधित हालचाल दिसल्यास त्वरित वनविभागाशी संपर्क साधावा, असे आवाहन अधिकारी चव्हाण यांनी केले. “प्रत्येक नागरिकाची ही जबाबदारी आहे की आपण वन्यजीव संवर्धनात सहभाग घ्यावा,” असे त्यांनी सांगितले. “अवैध मोरपिसांची विक्री किंवा साठवणूक दिसल्यास त्वरित या संबंधी तक्रार करावी.”

सध्या सर्व ११ आरोपी वनविभागाच्या ताब्यात असून तपास सुरू आहे. या साखळीतील इतर आरोपींची माहिती व पिसे नेमकी कुठून आणली गेली याचा शोध सध्या सुरू आहे.

ही कारवाई पुण्यात अलीकडच्या काळातील सर्वात मोठ्या वन्यजीवविषयक कारवायांपैकी एक ठरली आहे. शहरी भागातही अशा प्रकारच्या वन्यजीव गुन्ह्यांची वाढती चिंता या कारवाईमुळे अधोरेखित झाली आहे. वनविभागाने स्पष्ट केले आहे की अशा गुन्ह्यांविरुद्ध कठोर कारवाई केली जाईल.

राष्ट्रीय पक्ष्याचे रक्षण हे आपले सामूहिक कर्तव्य आहे, आणि या संबंधी जागरूकता हाच संवर्धनाचा पहिला टप्पा आहे.